Zijn corporaties medeverantwoordelijk voor het aantal daklozen in Nederland?
Dat is best een lastige vraag zo aan het begin van het jaar. De kranten bevatten bijna continu koppen over de woningnood. Nieuwsberichten met koppen als “Schreeuwend tekort aan sociale huurwoningen” en “Absolute schaarste op de woningmarkt” zijn afgelopen jaar meer dan eens op mijn scherm verschenen.
Wat ik nog schokkender vind, is dat in een land waar de sociale voorzieningen op een hoog niveau geregeld zijn het aantal daklozen de afgelopen jaren stijgt. En niet een beetje. Met duizenden tegelijk!
Pechmannen en pechvrouwen
Wanneer je verder graaft in de cijfers val je van de ene in de andere verbazing. Zo is sinds 2009 het aantal daklozen verdubbeld. Dat staat haaks op de economische groei die we doormaken.
Daarnaast groeit het aantal daklozen onder de 30 jaar ook explosief. Ook zitten de crisisopvangen steeds voller. En door de grotere groep mensen die hulp nodig heeft, komt de hulpverlening moeilijker op gang als de hulpverlening niet is 'mee geschaald'. Door de krapte op de woningmarkt is doorstroom ook lastiger. Want mensen blijven dan langer ‘hangen’ in hun bestaande woning.
En tot slot - en ook echt wel schokkend - zijn er steeds vaker ook werkenden in de nachtopvang te vinden. Deze mensen worden inmiddels pechmannen en pechvrouwen genoemd. Ze hebben een tegenslag in hun leven gehad waardoor een negatieve spiraal in gang is gezet die niet te keren is.
De vraag die ik mezelf dan stel: Zijn corporaties dan aan zet?
Die vraag houdt me al een tijdje bezig. Ben je als corporatie dan aan zet als je deze cijfers ziet? Ondertussen gebeurt er wel van alles. Zo zie je op social media menig bestuurder, manager, beleidsmaker en corporatiemedewerker zich suf hashtaggen met #ikwileenhuis en #wooncrisis. Dat is een super initiatief om de wooncrisis en de gevolgen daarvan een gezicht te geven. Echt een aanrader om te volgen via www.wooncrisis.nl
En toch blijft tegelijkertijd die vraag in mijn hoofd rondzingen. “Het is de kerntaak van corporaties om woningen te verhuren aan bewoners die niet zomaar zelf aan een woning kunnen komen.” Wat mij betreft hoort daar een proactieve taak bij om de dakloze woningzoekende te helpen. Toch?
Gelukkig zien we daar ook wel goede, hoopvolle en inspirerende voorbeelden van zoals Bert Moormann, bestuurder van corporatie Domesta uit Emmen die daarover al schreef in zijn kerstverhaal: ‘De woningcorporatie heeft letterlijk de sleutel in handen' #hetkanduswel
“Het was zo koud buiten vannacht. Kunt u me misschien helpen?”
Ik heb in de eerste weken van dit jaar de stoute schoenen aangetrokken. Ik heb 50 woningcorporaties gebeld. Dit om proefondervindelijk te ervaren hoe een dakloze aan de telefoon verder wordt geholpen. Ieder gesprek ben ik op dezelfde wijze begonnen. “Goedemorgen, u spreekt met Johanna. Ik ben sinds kort dakloos. Vannacht kon ik niet bij de nachtopvang terecht. Ik heb geslapen op een bankje bij het station. Het was zo koud buiten vannacht. Kunt u me misschien helpen?”
De reacties van corporaties
Wat denk jij dat de gemiddelde reactie is van een medewerker bij een corporatie? Laat deze vraag even op je inwerken. Want ik ben na 50 belletjes geschokt, verwonderd en gelukkig ook verrast.
Met stipt op nummer 1 volgde 38 keer het antwoord:
“Jeetje wat vervelend voor u. Alleen kan ik u nu niet verder helpen. U staat wel ingeschreven toch in <woningverdeelsysteem naar keuze invullen>.
Als ik vervolgens doorvraag krijg ik vele antwoorden over wachtlijsten, andere woningzoekenden en regeltjes - die vaak nog verkeerd worden uitgelegd, maar dat terzijde -.
Het volgende goed bedoelde advies volgde ook nog 8 keer:
“In onze regio komt u niet in aanmerking voor urgentie en de wachttijden zijn jaren. Kunt u niet bij vrienden of familie slapen?”
Hadden de beide bovenstaande antwoorden effect op mij? Ja. Zelfs een enorm emotioneel effect dat ik niet verwachte. Ik voelde me niet gehoord en stom. Ik snapte niet dat iemand zo met regels aan kan komen zetten als ik net vertel dat ik buiten heb geslapen en wanhopig hulp zoek. Het voelt alsof ik er zelf voor koos om op een bankje te slapen.
Als het dit effect al op mij heeft, hoe moet dat dan wel niet zijn om voor die woningzoekende te horen die écht in zak en as zit?
Bij 92% van mijn telefoontjes werd ik niet verder geholpen. Daar kwam ik geen stap verder.
Er is ook goed nieuws: Ik ben 4 keer echt oprecht verrast!
De eerste medewerker vroeg me: “Waar bent u nu?” Op mijn ontwijkende antwoord dat ik in de stad loop en me geen raad weet. reageerde ze heel menselijk “Wij zijn gevestigd aan adres x in het centrum. Hier is het warm. De deur is open. Ik heb koffie, thee en wat brood hier. Kom je ontbijten? Ga ik daarna regelen dat een van mijn collega’s je gaat helpen om de juiste hulp te krijgen. Want ik denk dat je die nog niet hebt.”
De tweede medewerker toonde eerst empathie en vroeg door. Op de vraag of ik werk had antwoordde ik: "ja, ik werk elke dag als schoonmaker tussen 15:00 en 22:00 uur. Ik werk ook in de weekenden."
Vervolgens kwam de vraag “Heeft u dan ook een DigiD?” Ja, dat heb ik. “Als u nu naar kantoor komt, heb ik per direct een eenkamerappartement beschikbaar. Aangezien u inkomen heeft kan ik u mogelijk direct helpen. Dan wil ik eerst kennismaken.”
In de laatste twee gevallen sprak ik fijne en warme medewerkers die me uitnodigden om langs te komen voor een kennismakingsgesprek om samen te kijken wat mijn opties zouden zijn.
Gelukkig: they do care!
Hulde aan de medewerkers die de menselijke maat wisten te vinden. Of door te luisteren en in ieder geval de deur letterlijk en figuurlijk te openen.
Verharden & verstarren we?
Ik werk zelf al veel jaren in de corporatiesector. Dus de andere kant van de telefoon ken ik ook. En ik begrijp ook echt hoe lastig het soms is. Ik geef het je te doen. Dagelijks telefonisch in contact te zijn met huurders, woningzoekenden en al hun problemen aan te horen. Ik snap echt wel dat je dan niet met iedereen die je spreekt een open verbinding aangaat. Maar toch verbaast me dat ook wel weer. Want worden we daarmee niet heel langzamerhand zelf onderdeel van een probleem?
Het werken in een functie waar veel klantcontact bij hoort, wordt vaak onderschat. Om die reden bieden we bij Kjenning ook allerlei trainingen over communicatie. Omdat je iedere keer weer openstellen voor een nieuwe vraag, klacht en onderwerp echt wel wat van je vergt.
Daarnaast is de woningmarkt zo in beweging dat verhuren van woningen steeds lastiger en moeilijker wordt. Niet omdat er geen vraag is. Wel omdat de markt zo in beweging is en doelgroepen steeds veranderen. In sommige steden worden de reguliere woningzoekenden continu verdrongen door urgenten.
Dus: een andere aanpak van verhuur!
Dit vraagt van verhuurmedewerkers een nieuwe en frisse kijk op verhuren. En ja. Dat is nu precies waar de Leergang Verhuur 2.0 over gaat. Het verhuurproces op zich komt ook zeker aan de orde, maar daar maak je het verschil niet als corporatie. Je leert wel hoe je het verschil wél kunt maken in het verhuurvak en bij je corporatie.
Tot slot: een anoniem, proefondervindelijk en goed bedoeld onderzoek
Als laatste vind ik het belangrijk om te vermelden dat ik corporaties uit alle 12 provincies heb gebeld. En daarbij heb ik bewust zowel kleine als grote organisaties gebeld. Alle telefoongesprekken heb ik gevoerd als Johanna. Ik heb mezelf niet bekend gemaakt en ik zal ook niet publiceren om welke corporaties het gaat. Dat is niet het doel van mijn onderzoek.
Mijn doel was vooral om eens te ontdekken hoe de werkelijkheid eruit ziet als je zelf als dakloze hulp zoekt. Gewoon zelf eens 'voelen hoe het is' aan de andere kant van de lijn. En daarmee hoop ik ook dat ik jou - met mijn bovenstaande verslag - weer aan het denken heb gezet. Over jouw eigen rol in dit dilemma. Want dat is het natuurlijk. Het stijgende aantal daklozen is een probleem van ons allemaal. Dat kan je als corporatie nooit alleen oplossen. Maar wanneer jij bij een corporatie werkt, dan is het goed om je te realiseren dat je mogelijk wel meer kunt bijdragen aan de oplossing dan je denkt. Gewoon soms lekker aan de slag met het motto #hetkanwel #corporatiesaanzet #verhuren2.0
Marija Bjelobrk alias Johanna de woningzoekende dakloze
Trainer Leergang Verhuur 2.0
Datum: 29-01-2020